Migrena – coś więcej niż zwykły ból głowy

Migrena

Migrena to przewlekła, napadowa choroba neurologiczna, której głównym objawem jest:

• silny, pulsujący ból głowy, często po jednej stronie,

• zwykle towarzyszący światłowstręt,

• nudności

• nadwrażliwość na dźwięki.

Epidemiologia

Migrena dotyka około 12–15% populacji ogólnej, częściej kobiet niż mężczyzn (stosunek ok. 3:1).

Najczęściej zaczyna się między 20. a 40. rokiem życia, ale może pojawić się zarówno u dzieci, jak i u osób starszych.

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), migrena należy do 10 najbardziej wyniszczających chorób przewlekłych.

Patogeneza

Dokładny mechanizm migreny nie został w pełni wyjaśniony, ale kluczowe czynniki to:

• nadpobudliwość neuronów w mózgu, szczególnie w okolicach pnia mózgu i wzgórza

• rozszerzenie i zapalenie naczyń krwionośnych w oponach mózgowych

• neuroprzekaźniki: szczególnie serotonina (5-HT) i peptyd CGRP (calcitonin gene-related peptide) odgrywają kluczową rolę w generowaniu bólu migrenowego

Czynniki wyzwalające (tzw. „migrenogenne”) to m.in.:

• stres

• zmiany hormonalne (np. menstruacja)

• zmiany rytmu snu

• niektóre pokarmy i napoje (np. czerwone wino, czekolada, sery dojrzewające)

• czynniki pogodowe, bodźce świetlne i zapachowe

Rodzaje migreny

Migrenę klasyfikuje się na kilka głównych typów:

1. Migrena bez aury

– najczęstszy typ (ok. 75% przypadków)

– pulsujący ból głowy, nudności, nadwrażliwość na światło i dźwięki

– trwa zwykle 4–72 godziny

2. Migrena z aurą

– poprzedzona objawami neurologicznymi (aurą), trwającymi 5–60 minut

– aura to m.in. zaburzenia widzenia (migające światła, mroczki), drętwienie, trudności z mową

– ból głowy pojawia się po lub w trakcie aury

3. Migrena przewlekła

– ból głowy przez ≥15 dni w miesiącu przez co najmniej 3 miesiące, z cechami migrenowymi przez ≥8 dni

– często towarzyszy jej nadmierne stosowanie leków przeciwbólowych

4. Inne postacie

– migrena siatkówkowa (zaburzenia widzenia w jednym oku)

– migrena brzuszna (częsta u dzieci – ból brzucha, nudności, bez typowego bólu głowy)

Rozpoznanie

Rozpoznanie migreny opiera się przede wszystkim na dokładnym wywiadzie lekarskim i kryteriach Międzynarodowego Towarzystwa Bólu Głowy (IHS). Kluczowe pytania dotyczą:

• lokalizacji i charakteru bólu

• czasu trwania napadów

• objawów towarzyszących

• czynników wyzwalających

• odpowiedzi na leki

Badania obrazowe (np. MRI, CT) są wykonywane w razie wątpliwości diagnostycznych – w celu wykluczenia innych przyczyn bólu głowy (np. guz, krwawienie).

Leczenie migreny

Leczenie migreny dzieli się na doraźne (przerywające napad) oraz profilaktyczne (zmniejszające częstość i nasilenie napadów).

1. Leczenie doraźne (objawowe):

• Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ): ibuprofen, naproksen

• Tryptany: specyficzne leki przeciwmigrenowe (np. sumatryptan) – skuteczne w przerywaniu napadu

• Leki przeciwwymiotne: np. metoklopramid

2. Leczenie profilaktyczne:

• Leki przeciwpadaczkowe (np. kwas walproinowy, topiramat)

• Leki beta-adrenolityczne (np. propranolol)

• Leki przeciwdepresyjne (np. amitryptylina)

• Leki blokujące CGRP – nowoczesna grupa leków biologicznych

3. Inne metody wspomagające:

• neuromodulacja (TMS – przezczaszkowa stymulacja magnetyczna)

• akupunktura, joga, techniki relaksacyjne

• zmiana stylu życia: sen, dieta, nawodnienie, unikanie stresu i czynników wyzwalających

Nowoczesne badania kliniczne i kierunki rozwoju terapii

W ostatnich latach rozwój terapii migreny znacznie przyspieszył. Najważniejsze kierunki badań to:

1. Leki przeciwko CGRP i jego receptorom

• przeciwciała monoklonalne (np. erenumab, fremanezumab)

• nowe leki doustne (gepanty)

• są dobrze tolerowane i skuteczne u osób z migreną przewlekłą

2. Terapie neuromodulacyjne

• TMS i tDCS (przezczaszkowa stymulacja prądem stałym)

• urządzenia do samodzielnego stosowania w domu

• nieinwazyjne i obiecujące dla osób nietolerujących leków

3. Badania genetyczne

• identyfikacja genów zwiększających ryzyko migreny

• przyszłościowo: personalizacja leczenia

4. Rola mikrobiomu

• badania nad związkiem między florą jelitową a migreną

• możliwość wpływu diety i probiotyków na częstość napadów

Podsumowanie

Migrena to złożona i niedoceniana choroba neurologiczna, której objawy wykraczają daleko poza „zwykły ból głowy”. Dzięki postępowi medycyny pacjenci mają dziś dostęp do coraz skuteczniejszych terapii – zarówno farmakologicznych, jak i wspierających. Kluczowe jest indywidualne podejście, edukacja chorego i jego otoczenia oraz dostęp do nowoczesnych form leczenia.

Czy migrena jest groźna?

Objawy typowego ataku migreny mogą być bardzo przykre, niepokojące, a ból głowy silny, ale w większości przypadków po zakończeniu ataku nie występują żadne trwałe skutki zdrowotne.

Istnieją jednak niepokojące objawy, które powinny skłonić osobę chorującą na migrenę do zgłoszenia się do lekarza.

Należą do nich:

• zmiana tzw. wzorca bólu głowy (np. zwiększenie częstotliwości lub nasilenia napadów) lub pojawienie się innego rodzaju bólu głowy niż dotychczas

• aura migrenowa, która nie ustępuje w ciągu 60 minut

• dezorientacja, podwójne widzenie, dzwonienie w uszach, sztywność karku lub osłabienie jednej strony ciała.